Các loại tai biến mạch máu não: Nguyên nhân và dấu hiệu nhận biết 

Tai biến mạch máu não được xem là một trong những loại bệnh lý nguy hiểm nhất, nguy cơ tử vong cao nếu không nhận biết triệu chứng sớm và xử lý kịp thời. Trên thực tế, không phải tất cả các loại tai biến đều giống nhau. Hãy cùng tìm hiểu các loại tai biến mạch máu não, nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết để phân biệt và phòng tránh qua bài viết dưới đây. 

Phân biệt các loại tai biến mạch máu não 

Tai biến mạch máu não (đột quỵ não) là tình trạng xảy ra khi lượng máu lên não bị gián đoạn do mạch máu bị vỡ hoặc tắc nghẽn, điều này dẫn đến việc các tế bào não không nhận đủ oxy và chất dinh dưỡng nên nhanh chóng bị suy yếu, hoại tử và chết. Tình trạng cấp của đột quỵ diễn ra trong vòng 24h, nếu trong khoảng thời gian này không được xử lý kịp thời có thể gây ra những di chứng nặng nề như: Liệt cơ mặt, không nói được, méo miệng, rối loạn nhận thức, rối loạn thị giác, liệt vận động… hay thậm chí tử vong.

Vậy bệnh tai biến mạch máu não có mấy loại? Theo đó, dựa vào nguyên nhân gây bệnh, tai biến mạch máu não được chia làm 2 loại bao gồm nhồi máu não và xuất huyết não.

Tai biến mạch máu não do nhồi máu não (thiếu máu não cục bộ)

Tai biến mạch máu não do nhồi máu não là hậu quả của sự giảm lưu lượng máu đột ngột do tắc toàn bộ hay một phần mạch máu não. Nghiên cứu cho thấy, tai biến mạch máu não cho thiếu máu não cục bộ chiếm tới 80% các trường hợp đột quỵ với các biểu hiện lâm sàng diễn ra đột ngột, nhanh chóng, thường gặp nhất là liệt nửa người.

Nguyên nhân chủ yếu gây nhồi máu não hay thiếu máu não cục bộ ở người bệnh bao gồm các bệnh về tim mạch như: khối u trong tim, rung nhĩ, viêm nội tâm mạc bán cấp nhiễm khuẩn, bệnh mạch vành, bệnh cơ tim giãn nở. Bên cạnh đó, một số bệnh lý như xơ vữa động mạch, tiểu đường, tăng huyết áp, viêm động mạch… cũng tiềm ẩn nguy cơ dẫn đến tai biến mạch máu não do nhồi máu não.

Trong trường hợp tai biến mạch máu não ở người cao tuổi, động mạch nhánh và động mạch cảnh có độ hẹp 70 – 80% đường kính và chủ yếu là do các mạch máu bị xơ vữa hoặc do cục máu đông tạo nên.

Tai biến mạch máu não do xuất huyết não (chảy máu não)

Tai biến mạch máu não do xuất huyết não chỉ chiếm 20% tổng số trường hợp bị đột quỵ nhưng lại vô cùng nguy hiểm, là nguyên nhân gây tử vong chủ yếu ở người bệnh hoặc có thể để lại những hậu quả nặng nề. Xuất huyết não được chia làm 2 loại như sau:

• Xuất huyết màng não: Đây là hiện tượng các mạch máu ở màng não bị tổn thương, khối máu đông nằm giữa màng não và xương sọ.
• Xuất huyết trong não: Là hiện tượng mạch máu ở bên trong não bị tổn thương, máu đông nằm trong vùng tổ chức não hoặc xảy ra hiện tượng tràn máu não thất.

Một số nguyên nhân gây xuất huyết não (chảy máu não) như: Tăng huyết áp; Dị dạng mạch máu não; Rối loạn đông máu hoặc sử dụng thuốc chống đông; Nhồi máu não diện rộng; U não; Chấn thương não;…

Nguyên nhân gây ra tai biến mạch máu não (đột quỵ)

Nguyên nhân chủ yếu dẫn tới tình trạng tai biến mạch máu não bao gồm:

• Tăng huyết áp: Khi huyết áp tăng cao, thành mạch máu dễ bị tổn thương cho áp lực dòng máu mạnh. Bên cạnh đó, huyết áp cao cũng làm gia tăng tính thấm của thành mạch đối với các lipoprotein máu, gây ra xơ vữa động mạch, dễ hình thành các tai biến.
• Đái tháo đường (tiểu đường): Đái tháo đường làm tăng nguy cơ gây ra tình trạng thiếu máu não cục bộ, gây nguy cơ tai biến mạch máu não.
• Các bệnh lý về tim mạch: Một số bệnh về tim mạch làm gia tăng nguy cơ tai biến mạch máu não do nhồi máu não như: nhồi máu cơ tim diện rộng, rung nhĩ, viêm màng trong tim, hẹp van hai lá, phình thành nhĩ trái và phải,…
• Hút thuốc lá: Các thành phần trong thuốc lá làm giảm nồng độ HDL trong máu, gây tổn thương thành động mạch, tạo điều kiện cho xơ vữa động mạch phát triển, làm tăng nguy cơ đột quỵ.
• Rượu bia: Rượu bia gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe, làm gia tăng nguy cơ ngộ độc cấp hoặc mãn tính – yếu tố nguy cơ gây tai biến mạch máu não (đột quỵ não).
• Thiếu máu não thoáng qua và tiền sử  đột quỵ: Cơn thiếu máu não thoáng qua cần được chẩn đoán và điều trị tốt để ngăn ngừa đột quỵ thiếu máu não thực sự. Nó càng xảy ra thường xuyên thì khả năng bị đột quỵ do thiếu máu cục bộ càng cao. Bệnh nhân có tiền sử đột quỵ có nguy cơ tái phát  cao hơn và xác suất này lớn hơn so với việc bị một cơn thiếu máu não thoáng qua.
• Béo phì: Béo phì làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch và do đó có thể là yếu tố thứ phát gây đột quỵ do thiếu máu cục bộ do bệnh tim.
• Hẹp động mạch cảnh: Xơ vữa động mạch cảnh là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây đột quỵ trên lâm sàng. Lớp trong của thành mạch máu bị tổn thương tạo điều kiện thuận lợi cho sự kết dính của tiểu cầu. Từ đó, các yếu tố đông máu từ tiểu cầu và huyết tương được huy động để kết dính với tiểu cầu và hồng cầu, gây tắc mạch dần dần.

Dấu hiệu cảnh báo tai biến mạch máu não

Các dấu hiệu tai biến mạch máu não thường xuất hiện rất nhanh và đột ngột, chỉ trong vài giây đến vài phút. Các dấu hiệu cảnh báo phụ thuộc vào từng loại đột quỵ, vùng não bị ảnh hưởng. Theo đó, vùng não bị ảnh hưởng càng lớn thì tình trạng bị mất các chức năng sẽ xảy ra càng rõ rệt.

Các dấu hiệu cảnh báo tai biến mạch máu não bao gồm: 

• Sụp mí, yếu cơ mắt

• Méo hoặc lệch mặt, miệng
• Liệt nửa người
• Chức năng vận động bị hạn chế, thực hiện khó khăn 
• Không nói được, bị rối loạn hoặc không diễn đạt được ngôn ngữ
• Choáng váng, đứng không vững hoặc rung giật nhãn cầu
• Suy giảm thị giác đột ngột, đồng tử giảm phản ứng với ánh sáng
• Cảm xúc thay đổi thất thường, đột ngột

Trên đây là tổng hợp các loại tai biến mạch máu não, nguyên nhân và dấu hiệu nhận biết chúng. Để phòng ngừa các loại đột quỵ, bạn nên tích cực thực hiện lối sống lành mạnh, khám nội mạch định kỳ  để phòng ngừa các yếu tố nguy cơ.