Tiểu đường (đái tháo đường) và cao huyết áp là hai bệnh lý riêng lẻ, không liên quan trực tiếp nhưng lại có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Vậy, tại sao cao huyết áp và tiểu đường thường xuất hiện cùng lúc? Cả hai bệnh này có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm và thường phát triển một cách lặng lẽ. Tỷ lệ mắc bệnh này thường tăng theo tuổi, và người mắc tiểu đường có nguy cơ mắc cao huyết áp gấp đôi so với người bình thường. Hãy cùng tìm hiểu về cách tiểu đường có thể gây tác động đến cao huyết áp qua bài viết này nhé!
Mục lục
Tìm hiểu đái tháo đường là bệnh gì?
Tiểu đường (đái tháo đường) là một bệnh lý chuyển hóa không đồng đều, dẫn đến tăng lượng đường glucose trong máu khó kiểm soát. Nguyên nhân chính xuất phát từ tình trạng ít hoặc không tiết ra insulin bởi tuyến tụy, cùng với sự đề kháng insulin của tế bào trong cơ thể.
Do sự thiếu insulin và kháng insulin, glucose không thể được dẫn vào tế bào để nuôi dưỡng chúng, mà thay vào đó, nó sẽ tập trung trong huyết mạch máu trong thời gian dài, gây ảnh hưởng đến chức năng của nhiều cơ quan khác trong cơ thể. Nếu không được điều trị kịp thời, tiểu đường có thể gây ra các biến chứng như tổn thương thận, thần kinh, xương khớp, tim mạch, và cao huyết áp.
Đái tháo đường được chia thành 2 loại chính bao gồm:
- Tuýp 1 (tiểu đường không insulin): thường xuất hiện ở trẻ em.
- Tuýp 2 (tiểu đường thiếu hụt insulin).
- Ngoài ra, còn có một loại đái tháo đường tạm thời, thường xảy ra trong thời kỳ thai kỳ và biến mất sau khi mang thai kết thúc.
Ở Việt Nam, tỷ lệ bệnh nhân mắc đái tháo đường là khá cao, chiếm 5,5% dân số trong độ tuổi từ 20 đến 79, và có 13,7% dân số mắc tiền đái tháo đường.
Cao huyết áp là gì?
Cao huyết áp, còn gọi là tăng huyết áp, là một bệnh lý mãn tính xuất hiện khi áp lực của máu tác động lên thành động mạch tăng cao. Tình trạng huyết áp cao có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm cho tim mạch như suy tim, trụy tim, nhồi máu cơ tim, vấn đề liên quan đến mạch vành tim, cũng như tai biến mạch máu não.
Theo Tổ chức Y tế Thế Giới (WHO), chỉ số huyết áp lý tưởng cho cơ thể nên dưới 120/80 mmHg (120 là huyết áp tâm thu; 80 là huyết áp tâm trương). Huyết áp cao được xác định khi chỉ số huyết áp vượt qua ngưỡng 140/90 mmHg.
Hiện nay, y học phân chia các loại cao huyết áp như sau:
- Cao huyết áp vô căn (hoặc còn gọi là nguyên phát, bệnh tăng huyết áp), chiếm đến 90% trong số bệnh nhân tăng huyết áp.
- Tăng huyết áp thứ phát, liên quan đến các vấn đề về thận, động mạch, van tim và hệ nội tiết.
- Cao tăng huyết áp tâm thu đơn độc, khi chỉ có chỉ số huyết áp tâm thu tăng lên trong khi huyết áp tâm trương duy trì ở mức bình thường.
- Tăng huyết áp khi mang thai, nhóm này có bao gồm cả tăng huyết áp thai kỳ và tiền sản giật, thường đi kèm với cảnh báo về nguy cơ tim mạch trong thời kỳ mang thai.
Mối liên hệ giữa cao huyết áp và tiểu đường là gì?
Lý do tại sao bệnh đái tháo đường gây tăng huyết áp?
Tổ chức Blood Pressure UK của Anh quốc đã ước tính rằng 25% bệnh nhân mắc tiểu đường tuýp 1 và 80% số người mắc tiểu đường tuýp 2 đã được chẩn đoán với tình trạng huyết áp cao.
Một nghiên cứu được thực hiện bởi Hiệp hội Tiểu đường Hoa Kỳ (American Diabetes Association) đã chỉ ra rằng khoảng 60% người mắc đái tháo đường gặp tình trạng tăng huyết áp hoặc cần phải sử dụng thuốc để kiểm soát huyết áp.
Những chỉ số trên đã chứng minh mối quan hệ chặt chẽ giữa đái tháo đường và huyết áp cao. Huyết áp cao có thể làm cho bệnh tiểu đường phát triển nhanh hơn và dễ gây ra các biến chứng của tiểu đường. Ngược lại, tiểu đường cũng có thể gây tăng huyết áp nhanh chóng, dẫn đến tỷ lệ mắc bệnh tim mạch và đột quỵ do tim mạch tăng lên 2-3 lần so với người mắc huyết áp cao mà không mắc tiểu đường.
Ba yếu tố của bệnh tiểu đường có khả năng gây ra tăng huyết áp bao gồm:
- Làm giảm khả năng co dãn của mạch máu trong cơ thể.
- Làm tăng cao lượng máu lưu thông trong cơ thể.
- Thay đổi cách cơ thể điều chỉnh sự quản lý insulin.
Người mắc tiểu đường với đường huyết tăng cao thường làm giảm dưỡng chất Nitric oxide (NO) trong hệ động mạch, gây tổn thương và thu hẹp mạch máu. Theo thời gian, tiểu đường có thể gây ra hiện tượng xơ vữa thành động mạch, góp phần vào tình trạng tăng huyết áp.
Người bệnh tiểu đường có biến chứng về thận thường sản xuất hormone renin, gây tăng huyết áp, đồng thời khả năng lọc máu bị giảm, dẫn đến tăng lượng máu trong cơ thể và dẫn đến huyết áp tăng cao.
Bệnh nhân bị huyết áp cao gây ra đái tháo đường
Dựa vào nghiên cứu của Trường Đại học Oxford (Anh), gần 4 triệu người Anh mắc bệnh huyết áp cao và đồng thời mắc tiểu đường có nguy cơ cao hơn 70% so với những người có mức huyết áp trong giới hạn bình thường.
Trường Whitehall (Anh) đã thực hiện nghiên cứu cho thấy rằng nguy cơ tử vong do bệnh tim mạch ở bệnh nhân mắc tiểu đường và có huyết áp cao tăng gấp đôi so với những người chỉ mắc đái tháo đường.
Huyết áp gây tăng đường huyết, dẫn đến sự phát triển nhanh hơn của biến chứng ở bệnh nhân tiểu đường và tăng nguy cơ tử vong. Nguyên nhân của hiện tượng này xuất phát từ việc tăng huyết áp gây cản trở sự lưu thông máu đến thận (có tác động đến tiểu đường), đồng thời có thể dẫn đến các biến chứng như bệnh võng mạc, mù lòa, và các vấn đề về thận.
Ngoài ra, một số loại thuốc điều trị huyết áp cao, ví dụ như thuốc lợi tiểu (diuretics), có tác dụng phụ là tăng mức glucose trong máu. Vì vậy, người mắc cả tiểu đường và huyết áp cao thường được ưu tiên điều trị để làm giảm tình trạng tăng huyết áp.
Mắc cùng lúc đái tháo đường và huyết áp cao thì nguy hiểm thế nào?
Khi mắc một trong hai bệnh mãn tính nêu trên, người bệnh đã phải đối mặt với nhiều khó khăn trong cuộc sống và công việc, vì cả hai bệnh đều mang tính nguy hiểm và có tác động nặng nề đến sức khỏe. Đáng tiếc, cả hai bệnh này đều có thể dẫn đến tử vong. Nếu một người mắc cả tiểu đường và huyết áp cao đồng thời, tình trạng này sẽ gây ra những nguy hiểm gì?
Người bệnh bị tăng mạnh quá trình xơ vữa động mạch
Xơ vữa động mạch là tình trạng động mạch bị mất tính đàn hồi, trở nên cứng và hẹp đường kính của mạch máu. Bệnh này nghiêm trọng hơn rất nhiều so với các bệnh khác như đau thắt ngực, nhồi máu cơ tim và đột quỵ.
Có bốn nguyên nhân chính dẫn đến bệnh xơ vữa động mạch, đó là tăng huyết áp, tiểu đường, rối loạn mỡ máu và béo phì. Các yếu tố này tương tác với nhau gọi là “bộ tứ nguy cơ.” Nguy cơ mắc các bệnh tim mạch và bệnh mạch máu não ở những người mắc cả tiểu đường và huyết áp cao có thể gấp 6-7 lần so với người không mắc bệnh này.
Thúc đẩy tiến triển biến chứng đái tháo đường nhanh hơn
Như đã đề cập trước đó, tại sao tiểu đường gây cho tăng huyết áp phát triển nhanh hơn và dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như tổn thương võng mạc (gây mù lòa), vấn đề về mạch máu nhỏ (có thể dẫn đến lở loét bàn chân), và các vấn đề liên quan đến thận.
Bệnh đái tháo đường và huyết áp cao đều có tính nguy hiểm cao và có tác động lâu dài đến sức khỏe và sự sống của người bệnh. Do đó, khi mắc cả hai bệnh này đồng thời, người bệnh cần ưu tiên kiểm soát huyết áp và mức đường huyết. Để làm điều này, họ cần tuân thủ kế hoạch điều trị theo chỉ định của bác sĩ, thay đổi lối sống và thói quen ăn uống, tăng cường hoạt động thể chất, và tuân thủ lịch trình uống thuốc theo đúng hẹn.
Vậy có thể ngăn ngừa đái tháo đường và tăng huyết áp xuất hiện cùng nhau hay không?
Bạn có thể điều chỉnh lối sống để làm giảm huyết áp của mình. Điều quan trọng nhất là tập trung vào chế độ ăn uống và việc tập thể dục hàng ngày (điều này là bắt buộc). Hầu hết các chuyên gia y tế đề xuất thực hiện việc đi bộ nhanh trong ít nhất 30 phút mỗi ngày. Ngoài ra, việc thực hiện các bài tập thể dục nhịp điệu cũng có thể làm cho tim của bạn khỏe mạnh hơn. Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ khuyến cáo rằng bạn nên thực hiện ít nhất 150 phút/tuần của tập thể dục cường độ trung bình hoặc 90 phút/tuần của bài tập tim mạch nặng.
Hãy thảo luận với bác sĩ để xây dựng một kế hoạch tập thể dục phù hợp, đặc biệt nếu bạn chưa từng tập luyện trước đây, đang cố gắng thực hiện các bài tập nặng hơn, hoặc gặp khó khăn trong việc đạt được mục tiêu tập luyện. Bạn có thể bắt đầu với việc đi bộ nhanh trong ít nhất 5 phút mỗi ngày và dần tăng thời gian theo từng bước. Thay vì sử dụng thang máy, hãy sử dụng thang bộ, và nếu có thể, đậu xe ở xa cửa hàng để phải di chuyển xa hơn đến lối vào.
Từ đây có thể thấy rằng, cao huyết áp và tiểu đường có mối quan hệ mật thiết với nhau. Người bệnh cần chú trọng vào việc phòng ngừa và kiểm soát cả hai bệnh cũng như các biến chứng của tăng huyết áp.
Hotline
Đặt hàng
