Tăng huyết áp cấp cứu là cụm từ còn khá xa lạ với nhiều người nhưng trên thực tế đây lại là một dạng tăng huyết áp nặng gây tổn thương não, tim mạch và thận. Tỉ lệ tử vong của loại tăng huyết áp này hàng năm lên tới trên 79%. Thời điểm vàng để cấp cứu là trong 1 đến 2 giờ đầu tiên sau khi xảy ra, nếu không sẽ gây ra những ảnh hưởng vô cùng nghiêm trọng đến tính mạng. Vậy tăng huyết áp cấp cứu là gì, cách chẩn đoán và điều trị ra sao? Hãy cùng tìm hiểu qua bài viết này nhé.
Mục lục
Tăng huyết áp cấp cứu là gì?
Tăng huyết áp hay huyết áp cao là căn bệnh thường gặp hiện nay, bệnh nhân có thể bị tăng huyết áp nhanh chóng so với mức bình thường. Tỉ lệ này hiện nay khá cao chiếm khoảng 1 đến 3% bệnh nhân có tăng huyết áp mạn tính gồm 2 thể là tăng huyết áp cấp cứu và tăng huyết áp khẩn cấp.
Tăng huyết áp cấp cứu ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe vì tiến triển khá nhanh chóng dẫn đến tử vong. Tỉ lệ tử vong hàng năm trên 79%, thời gian sống trung bình chỉ vào 10,4 tháng nếu không được chữa trị kịp thời. Tăng huyết áp thể cấp cứu có thể nhận biết qua một số đặc điểm như:
- Khi đo huyết áp bệnh nhân thấy chỉ số huyết áp tâm thu của mình ≥ 180 mmHg và/ hoặc chỉ số huyết áp tâm trương ≥ 120 mmHg.
- Có kèm theo một số tổn thương cơ quan đích gồm bệnh não do tăng huyết áp, sản giật và tiền sản giật, suy thất trái cấp có phù phổi cấp, thiếu máu cơ tim, tách thành động mạch chủ cấp và suy thận cấp. Các tổn thương này sẽ tiến triển nhanh chóng gây tử vong.
Tăng huyết áp cấp cứu rất nguy hiểm đòi hỏi người bệnh phải kiểm soát tốt huyết áp của mình trong 1 đến 2 giờ đầu tiên sau khi sảy ra bệnh. Nếu quá thời gian trên người bệnh sẽ gặp phải những tổn thương nặng nề trên cơ quan đích và không thể phục hồi.
Các bệnh cảnh điển hình sẽ xuất hiện cùng tăng huyết áp cấp cứu
Một số bệnh cảnh điển hình sẽ xuất hiện cùng tăng huyết áp cấp cứu có thể kể đến như:
- Tăng huyết áp ác tính: huyết áp tâm trương lớn hơn 120 mmhg sẽ gây tổn thương đến đáy mắt, suy thận, rối loạn đông máu, phình tách động mạch chủ, phù phổi cấp, nhồi máu cơ tim cấp, suy tim cấp, xuất huyết não và các bệnh về não khác…
- Tăng huyết áp cấp cứu do cường catecholamine và u tuyến thượng thận sẽ thường có tổn thương các cơ quan khác đi kèm.
- Tăng huyết áp nếu xuất hiện với bệnh cảnh sản giật hoặc tiền sản giật nặng sẽ xuất hiện các triệu chứng như đau đầu, đau ngực, khó thở, chóng mặt, rối loạn thị giác, co giật, hôn mê… tùy thuộc vào cơ quan đích nào bị tổn thương.
Phân biệt tăng huyết áp thể cấp cứu và tăng huyết áp khẩn trương
Sự khác nhau giữa tăng huyết áp thể cấp cứu và tăng huyết áp khẩn trường đó là tăng huyết áp khẩn trương không có bằng chứng tổn thương ở cơ quan đích ngoại trừ bệnh võng mạc ở giai đoạn 1 đến 3.
Tình trạng này thường xảy ra với những bệnh nhân không tuân thủ phác độ điều trị của bác sĩ, dừng uống thuốc hạ huyết áp đang dùng, lo lắng quá độ hoặc bị rối loạn giấc ngủ, mất ngủ.
Chẩn đoán tăng huyết áp nặng thể cấp cứu
Để chẩn đoán tăng huyết áp nặng thể cấp cứu sẽ qua 2 bước là khám lâm sàng và khám cận lâm sàng.
Khám lâm sàng
Một số biểu hiện lâm sàng thường thấy đó là huyết áp tâm trương >120 mmHg kèm theo một số triệu chứng bất thường của nhiều cơ quan như:
- Người bệnh bị mất thị lực tạm thời, lẫn lộn bị co giật, mất cảm giác, liệt nửa người.
- Đau ngực, khó thở
- Hôn mê hoặc buồn nôn.
Khám thực thể vào các cơ quan đích giúp các bác sĩ tìm kiếm các rối loạn gồm:
- Giảm tri giác, biểu hiện lẫn lộn, không đáp ứng kích thích, hôn mê…
- Dấu hiệu thần kinh khu trú, gợi ý bệnh não hoặc đột quỵ
- Bệnh võng mạc giai đoạn nặng với các biểu hiện xơ hóa, xuất huyết dạng bông, hẹp tiểu động mạch, phù gai thị… thường đi kèm với bệnh não do tăng huyết áp
- Tĩnh mạch cổ nổi
- Rale ẩm đáy phổi
- Thấy tiếng tim thứ 3
- Mạch yếu bất đối xứng có thể là dấu hiệu lóc tách thành động mạch chủ
Xem thêm: [CẢNH BÁO] Hậu quả nặng nề do tăng huyết áp kháng trị gây ra
Khám cận lâm sàng chẩn đoán tăng huyết áp cấp cứu
Các xét nghiệm giúp chẩn đoán tăng huyết áp cấp cứu bao gồm:
- Xét nghiệm máu để xác định được lượng nito trong ure máu, Creatinine huyết thanh…
- Xét nghiệm nước tiểu: để xem được những gợi ý tổn thương về thận.
- Chụp CT: với những bệnh nhân có các triệu chứng về thần kinh thì các bác sĩ sẽ cho chụp CT sọ để chẩn đoán xuất huyết não, phù não, hoặc nhồi máu não.
- Chụp X quang ngực nếu bệnh nhân cảm thấy đau ngực hoặc khó thở.
- Điện tâm đồ: làm điện tâm đồ giúp các bác sĩ có thể biết được các bất thường liên quan đến dấu hiệu của dày thất trái hoặc thiếu máu cơ tim cấp.
Điều trị tăng huyết áp thể cấp cứu
Mục tiêu của việc điều trị tăng huyết áp thể cấp cứu là tìm mọi cách giúp giảm huyết áp tâm thu không quá 25% trong khoảng 1 giờ đầu, sau 2 đến 6 giờ tiếp theo xuống 160/100mmHg, sau 24 đến 48 giờ có thể đưa huyết áp quay trở lại mức bình thường.
Có tới 50% bệnh nhân tăng huyết áp thể cấp cứu do nguyên nhân thứ phát. Chính vì vậy trong quá trình khám lâm sàng và cận lâm sàng các bác sĩ cần tìm ra cơ quan đích bị tổn thương cũng như nguyên nhân khiến huyết áp tăng cao để có biện pháp điều trị phù hợp.
Có một số trường hợp đặc biệt có chỉ định riêng biệt như sau:
- Bệnh nhân lóc tách động mạch chủ cần hạ huyết áp tâm thu xuống <120mmHg trong giờ đầu.
- Bệnh nhân có tiền sản giật, sản giật, bệnh nhân tăng huyết áp do u tủy thượng thận: Cần làm cho huyết áp tâm thu giảm xuống < 140mmHg ngay trong giờ đầu.
Trên đây là toàn bộ thông tin liên quan đến tăng huyết áp cấp cứu là gì, cách phân biệt, chẩn đoán lâm sàng và điều trị mà bệnh nhân có thể tham khảo. Bệnh nhân bị tăng huyết áp nên đi khám sức khỏe thường xuyên. Ngoài ra nếu thấy huyết áp tăng cao xuất hiện cùng một số triệu chứng như: đau ngực, lưng, khó thở, tê bì, yếu liệt chi, giảm ý thức, nói khó, nhìn mờ, buồn nôn hoặc nôn,… thì cần gọi cấp cứu ngay để được chăm sóc y tế kịp thời, giảm tối thiểu các biến chứng nặng, tránh những tổn thương nghiêm trọng đe dọa tính mạng.
Hotline
Đặt hàng
